De Melksalon
Melksalons werden eind 19e eeuw steeds populair.
Wat dronk het gewone volk in de 19e eeuw? Water, maar dat was nog erg onbetrouwbaar wat hygiëne betreft, maar men dronk vooral bier. Melk had ook haar risico’s want boeren spoelden hun bussen en flessen nog geregeld om met slootwater. Soms werd de melk met slootwater aangelengd. Met de toename van de industrialisatie kwamen er melkfabrieken die zuiverder werkten. Daarnaast waren er de geheelonthoudersverenigingen die het liefst de alcohol helemaal zouden verbieden. Dat met elkaar gaf de melksalon een mooie kans.
De eerste melksalon die ik in de couranten tegenkwam, was die op de Hogendijk van de heer Beugeling in 1896. ‘Melksalon met Speeltuin’, naast café Czaar Peter en tegenover de werf van de weduwe K. Brouwer. Op het bord aan de gevel staat het ook vermeld ‘Melksalon & Speeltuin’. In de periode van 1896 tot 1930 telde ik op 18 verschillende plekken een melksalon in Zaandam. Dat wil niet zeggen dat dat alles is, want soms werd een kamertje in een huis vrijgemaakt voor een ‘melksalon’.
Er zijn families die er uitspringen te weten: Zwikker en Tromp. Binnen de familie Zwikker hadden verschillende familieleden van doen met melk. Soms was het een boerderij of een melkhandel. De familie Tromp kwam van Ameland (Friesland), vader Tjerk was beurtschipper. Binnen de familie Tromp is D. S. Tromp (Dirk Sietje, geboren 23 februari 1872) de eerste die ik tegenkom (1900). Niet als houder van een melksalon maar als schoenmaker op het Rustenburg 28. In 1902 vraagt D. S. Tromp vergunning aan voor de bouw van een woon- en winkelhuis aan het Rustenburg dat als nieuw nummer 30 in plaats van 28 krijgt. Hij staat tevens te boek als melkslijter. Dit is te zien aan de advertenties die hij in de dagbladen plaatst.
Op de Gedempte Gracht 80 had een ander lid van de familie Tromp ook een melksalon ingericht en daar is een foto van. De Gedempte Gracht rond 1900 en op de foto, achter de eerste boom links is de naam in de gevel te zien ‘melksalon – lunchroom’.
Dit was het pand van Tjerk Tromp, een familielid, een broer van D.S. Tromp de schoenmaker van het Rustenbrug, waar hij later een melksalon opende. Naast nummer 80 was er op de Gedempte Gracht, onder nummer 39 nog een melksalon die op naam stond van S. Tromp.
Dan over naar de familie Zwikker. In 1909 verwerft Klaas Zwikker, melkslijter, Westzijde 19 op de hoek van de Zeemanstraat. Zwikker vestigt in dit pand zijn melksalon. Zwikker verkoop het geheel in 1920 aan D. S. Tromp.
Tromp verbouwt in de volgende jaren zodat er een grote zaal achter komt met gelegenheid tot biljarten en verhuur voor bijeenkomsten. Het pand kreeg ook een uitgang in de Zeemanstraat. In 1937 verkoopt Tromp het pand aan koopman Tilkema. De melksalon heeft afgedaan. Jarenlang heeft op deze hoek een zaak voor babyartikelen in gezeten.
Illustraties: Gemeentearchief Zaanstad
