Zaanse De Stijl-gebouwen
Ruud Meijns
Voor een leek is het niet makkelijk om specifieke bouwstijlen uit de periode na de Eerste Wereldoorlog uit elkaar te houden, want er waren er vele. Je had De Amsterdamse School, Het Nieuwe Bouwen, Het Functionalisme, De Nieuwe Zakelijkheid, Internationale Stijl om er maar een paar te noemen. Toch hebben we gezocht naar enkele gebouwen die in de periode gebouwd zijn en wat van de kenmerken hebben. Volgens kenners is er een verwantschap met de Amsterdamse school, maar het gebruik van ornamenten en versieringen past niet bij De Stijl waar men de eenvoud en zuiverheid hoog in het vaandel had staan.
We hebben het kantoor van Bruynzeel al laten zien, een ontwerp van Jan Wils uit 1920. Wils was één van de voormannen van De Stijl.
De Verkadefabriek aan de Westzijde. In de periode vanaf 1903 werd aan de uitbreiding gewerkt door de architecten P. Kleiweg Dyserinck, H.H. Jansen, L. Molenaar, P. Molenaar, J.A. Snellebrand, A. Eibrink, J. Brouwer.
In 1932 werd de ‘Centrale Ambachtsschool voor de Zaanstreek’ aan de Westzijde in Zaandam geopend. Het gebouw werd ontworpen door de gemeente-architect Jan Schipper.
In 1961 kreeg de school een nieuwe naam P.W. Jedelooschool.
De voormalige fabriek van geur- en smaakstoffen van firma Polak & Schwarz is in 1929 gebouwd en ontworpen door architect Coenraad van architectenbureau Zijlstra en Schipper. Het is een Rijksmonument, ontworpen in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid. De restauratie van deze voormalige fabriek leverde architectenbureau Zijlstra en Schipper in 2003 de nationale renovatieprijs op.
Westzijde 145, gebouwd in 1897. In 1924 werden het woonhuis en de winkel verbouwd.
En de Talmaschool aan de Herderinstraat? Heeft ook wel wat.
Zou het Lyceum ook in dit rijtje passen?
Wees zuinig op het erfgoed Zaanstad!
Foto’s: Gemeentearchief Zaanstad, Simon Theewis.