Zaandamse Havenkom en de Hogedam
Ruud Meijns
Dit is een poging een oud deel van Zaandam te reconstrueren. De oudste Dam in de Zaan is van rond de 14e eeuw en verbindt de westkant met de oostkant van de Zaan.
Deze Hogedam is onderdeel van dijken zoals de Westzanerdijk en de Oostzanerdijk die het land erachter moesten beschermen tegen het water. De Westzanerdijk gaat over in de Hogendijk. Aan de oostkant van de Zaan gaat de Hogedam over in de Zuiddijk.
Voordat de Dam als plein bestond lag daar de haven van Zaandam open en bloot tegen de Hogendijk aan. Als ik naar oude fotoos kijk probeer ik me voor te stellen hoe die situatie geweest moet zijn. Een reconstructie.
Voor een mooi totaal beeld hieronder een panorama. Deze foto is genomen vanaf de Oostzijderkerk. Op de achtergrond de huizen van de Hogendijk met het water van de haven van Zaandam. Het grote gebouw in het midden is hotel Suisse, nu ‘Humprey’s’. Zo liep men over de Hogedam van West- naar Oost-Zaandam en omgekeerd.
Hier het begin van de Dam, toen nog Hogendijk, met links nog net een stukje te zien van muziekwinkel Eshuijs (nu de Buurman). Daarnaast het huis van dr. Bax en zo verder naar het Dampad en Damstraat zoals op de volgende foto te zien is.
Hier kijken we naar het westen, naar de Hogendijk. Het kleine steegje is het Dampad.
Op deze foto is onze blik iets meer naar rechts gedraaid. We zien onder andere hotel ‘Het Wapen van Amsterdam’ en het laatste pand; hotel ‘Suisse’ is nu Humphreys. Dan zijn we al bijna bij de Hogedam.
Het laatste pand, waar de mensen voor staan, is Hotel Suisse en is de opgang naar de Hogedam goed zichtbaar.
Deze foto laat iets meer zien. Zo liep men over de kleine sluisjes naar de oostkant van Zaandam. De Wilhelminasluis was er nog niet. De Oostzijderkerk staat op de achtergrond.
Op deze foto is de haven al gedempt en zijn werkers bezig met de fundamenten voor het Czaar Peterbeeld. Op de achtergrond Suisse en de ingang naar de Hogedam. Het sluiswachtershuisje staat er nu nog steeds. Er staat een (hijs)kraan en men is al bezig met de aanleg van de Wilhelminasluis. Het witte gebouw is de handel in Wijnen en Gedistilleerd van J.J. Ebmeijer op de Oostkade.
Er is wel enige fantasie voor nodig om het verleden te herscheppen, maar gelukkig zijn er foto’s. Als je bij de foto’s de hekjes bij de sluis wegdenkt komen we al een heel eind.
Hier sta je op de Hogedam boven de Grote/Oude sluis. Ongeveer op de hoogte van de foto hieronder.
Het koppeltje loopt al een stukje verder op de Hogedam, tussen de huizen, richting Oostzijderkerk.
Dit is waar je uit zou komen als je aan de overkant, op de Oostkade, aangekomen bent. Links de apotheek van Van Heijnsbergen en rechts de firma Ebmeijer.
Dit is het beeld in het straatje met links het lampenkappen-atelier van A.J.J. Schreuder en rechts weer de firma Ebmeijer. Loop je verder het straatje in sta je voor de kerk. Ga je links van de kerk het straatje in dan ben je in de Noorderkerkstraat en Klauwershoek. Sla je voor de kerk rechtsaf sta je op het begin van de Zuiddijk met je neus richting Stadhuis.
De Franse schilder Claude Monet die een aantal maanden in Zaandam verbleef heeft de Hogedam ook nog op het doek gezet.