Remmet Ouwejan - Een veelzijdig kunstenaar
Ruud Meijns
Remmet werd geboren op 11 oktober 1930 in de Anna Paulownastraat 13 in Zaandam. Een door zijn vader, ook Remmet, ontworpen geboortekaartje is daar het bewijs van. Vader Ouwejan was een kunstzinnig man en het kaartje is daar slechts een klein voorbeeld van. Maar zijn dagelijks brood verdiende hij als medewerker van de Handels Vereniging Amsterdam; een kantoorbaan. Hij tekende als geen ander en heeft het beeld van de Zaanstreek in zijn vele tekeningen voor het nageslacht bewaard. En iets van zijn talent zal hij aan zijn zoon hebben meegegeven.
De jonge Remmet volgde de lagere school in School 9 in de Stationsstraat. School 9 had de reputatie voor de gegoede burgerij te zijn en een voorbereiding op de HBS. Hij wilde een opleiding volgen in de kunstzinnige richting. Maar door de Duitse bezetting was reizen naar Amsterdam als jonge man uitgesloten en moest hij in september 1944, door de omstandigheden gedwongen, de opleiding aan de Jedelooschool in het reclame- en decoratievak volgen. Hij volgde de opleiding bij de leraren Fris en Ebeling. Over de laatste straks meer.
Het was een slechte tijd in 1944. Op de school was aan van alles gebrek; tekort aan materialen en brandstof om de school te verwarmen. Van de kou kon je soms je potlood niet meer vasthouden en af en toe werd er een stuk gloeiend ijzer uit de smederij gehaald om de stijve vingers enigszins te verwarmen. Ergens in ’45 is hij nog een keer teruggegaan naar school en hij bleek toen de enige leerling in de klas bij dhr. Fris te zijn. Fris vroeg, ‘wat moeten we nou?”. Ik zei: “zegt u het maar”. Hij zei: “Ik hou je nog een paar minuten, we nemen nog wat door en dan gaan we maar.” En dat was de laatste keer dat ik er ben geweest en ik weet niet hoe dat weer op gang is gekomen na de oorlog.
Gelijkertijd volgde hij al, als 12-jarige, lessen bij de bekende kunstenaar Gerrit de Jong. De volgende stap was, toen de treinen weer begonnen te rijden, naar Het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs te Amsterdam, de latere Rietveldacademie. Daar waren de nieuwe kunststromingen al zichtbaar; grote kwasten en lange halen volgens Ouwejan. Dat was niet zijn doel en hij koos voor het Brolsma Instituut ook in Amsterdam waar hij een echt vak kon leren.
Terwijl hij nog thuis woonde deed hij al aan klantenwerving. Hij deed mee aan competities om opdrachten te verwerven voor bijvoorbeeld de verpakkingsindustrie. Soms werkt het via mond tot mondreclame. Daarnaast schilderde hij; een fijnschilder die lang en precies aan z’n onderwerp werkt. Een eerste schilderijtje ‘Veerboot Texel’ verkocht hij aan een liefhebber in Denemarken. Door zijn liefde voor Vlaanderen en de Vlaamse taal heeft hij een periode in Mechelen gewoond en daar heeft hij veel getekend en geschilderd, zoals bijgaand werkje uit Mechelen.
Mocht dit niet genoeg zijn was hij, samen met Siem Pos, betrokken bij de oprichting van het ‘Zaans Amusements Orkest’ waar hij het slagwerk voor z’n rekening nam. Het orkest was al aan het eind van de oorlog in Zaandam actief. Ze speelden o.a. in ‘Ons Huis’ tijdens sinterklaasfeesten die georganiseerd werden door het ‘Zaandams Jongeren Comité. Het geheel stond onder ‘de eminente leiding’ van Jan van Dijk, zoals De Typhoon in 1947 een optreden beschreef.
Saenden
Op dit moment is Remmet Ouwejan bezig met het ordenen en beschrijven van het archief van de smalfilmclub ‘Saenden’ waar hij al sinds 1955 lid van is. Zijn eerste filmuitrusting kreeg hij voor z’n Sinterklaas in 1954 en hij is deze hobby sindsdien trouw gebleven. Hij heeft meegewerkt aan vele films die door de club zijn gemaakt. Altijd zijn het films met een idee als beginpunt. Daarna wordt een scenario geschreven en de film kan gemaakt worden. Het doel van de clubinzendingen is mee te doen aan competities zowel provinciaal als landelijk en Saenden is vele keren in de prijzen gevallen. In al die jaren heeft Ouwejan veel zien veranderen. Dubbel 8 (mm) werd super 8 in 1965 en in de jaren ’80 kwam de Video. Als ontwerper heeft hij dertig jaar lang voor elk jaar een omslag ontworpen voor het clubblad.
De film heeft hem ook in contact gebracht met zijn eerste vrouw. Hij ontmoette haar tijdens een filmvoorstelling van de club. Toen ze zich aan elkaar voorstelden kwam hij tot de ontdekking dat de jonge dame de dochter van zijn vroegere leraar van de Ambachtsschool Ebeling was. Ze zijn in 1962 getrouwd en in de Govert Flinckstraat gaan wonen waarin hij zijn atelier en studio vestigde. Een straat waar hij als jongeling in de pauze van de Ambachtsschool wel eens doorliep en ervan droomde hoe het zou zijn om in zo’n mooi huis te wonen.
In al zijn jaren als ontwerper heeft hij talloze ontwerpen gemaakt voor de industrie, stands voor tentoonstellingen ontworpen en samengesteld. Over het ontwerpen zegt hij dat naarmate een overleg met een bedrijf vorderde, het in z’n hoofd al langzaam vorm begon te krijgen welke kant het ontwerp uit moest gaan. Het is dat creatieve proces dat niet te stoppen is en dat hem ook al die jaren heel veel plezier heeft gegeven in zijn werk. Maakt niet uit wat het is: een boekomslag of een illustratie op een gebaksdoos, elke keer weer is het een nieuw proces.
Ouwejan heeft veel wandschilderingen voor bedrijfskantoren ontworpen bijvoorbeeld voor Wessanen een aantal keer. Voor een fabriekshal van Asmeta kantoormeubilair, heeft hij een voorstelling geschilderd van 50 meter lang bij 70 cm hoog, op houten plaatmateriaal, die bestemd was voor op een betonnen rand in een bedrijfshal.
Ook voor de gemeente Zaanstad heeft hij een muurschildering gemaakt; in het Bannehof in Zaandijk. Het was een voorstelling van een eindeloos lint. Een ambtenaar vertelde Ouwejan dat het hem deed denken aan de eindeloze stroom formulieren binnen de gemeente. Gelukkig zijn er afbeeldingen van bewaard gebleven want bij de sloop van het voormalig gemeentehuis is de wand verdwenen. Nooit enig berichtje over ontvangen aldus Ouwejan.
De verdwenen wandschildering uit het Bannehof
Ouwejan maakt zich zelden echt kwaad maar toen het nieuwe logo voor de gemeente Zaanstad werd gepresenteerd kon hij zich toch niet inhouden. Als ontwerper kon hij onmogelijk waardering opbrengen voor dit nieuwe beeldmerk van de gemeente.
Er is niets meer in het ontwerp dat aan De Zaanstreek herinnert in tegenstelling tot het oude logo met de twee walvissen. En dan de kosten van het ontwerp; € 365.000,00 en dat voor een gemeente die in geldnood zat. Hij heeft er een brief over aan toenmalig burgemeester Faber geschreven. Hij was niet de enige, ook in de gemeenteraad werden er vragen over gesteld. Het heeft alleen niet veel uitgehaald.
In 1998 overleed zijn vrouw als gevolg van een hersenbloeding. Enige jaren later hertrouwde hij met de vriendin van zijn eerste vrouw die ook alleen was komen te staan. Dat geluk duurde echter niet lang want zij overleed eveneens anderhalf jaar later aan een hersenbloeding.
Remmet Ouwejan
Remmet Ouwejan is nu alleen, 88 jaar en nog steeds actief en nu vooral druk om het archief van de filmclub Saenden veilig te stellen. Als dat gedaan is hoopt hij weer tijd te vinden om het penseel op te pakken. Daarnaast heeft het plan om nog een film te maken over zijn vader als een eerbetoon over wat hem dierbaar was en wat hij voor zijn zoon heeft over gehad.
Als laatste één van de favoriete eigen werken van dhr. Ouwejan met als titel ‘Afgedankt’ een eerbetoon aan de molens en de molenaars die onze streek zo een lange tijd hebben gedomineerd.