Het Boomgaardslop
Co Plomp - Ruud Meijns
Het is niet te vermijden dat er delen van een dorp verdwijnen als het een stad gaat worden. Oud moet plaatsmaken voor nieuw, dat is onvermijdelijk. Daarbij verdwijnen er soms gebouwen of buurtjes waar we nu met enige nostalgie naar kijken. Maar of het allemaal zo prettig was valt zeer te betwijfelen. Toch wil ik zo’n buurtje nog even in herinnering roepen: Het Boomgaardslop.
Op de kaart van Jacob Oostwoud uit 1794 staat het Boomgaardpad en de Boomgaard getekend. In een reglement van 1787 wordt het ’t Bogertpat genoemd. Foto’s van het Boogaardslop zijn er vanaf Watersnoodramp van 1916.
Het Boomgaardslop was een apart buurtje dat lag tegen de oude begraafplaats aan, wat nu het Verzetsplantsoen is.
Het Verzetsplantsoen met op de achtergrond de huisjes van het Boomgaardslop. Op de foto zien we de daken van twee huisjes, daar woonden op 11 buurman Ris en op 13 de familie Kuyt. Buurman Ris had schuin achter zijn huis nog een kleine boomgaard.
Om een idee te geven in welk gebied het in de huidige tijd zou liggen twee foto’s.
Foto links vanuit de K. Kanstraat naar de Touwslagerstraat met links drukkerij Huig en rechts het Verzetsplantsoen. Op de rechter foto staan we in de Touwslagerstraat en kijken richting DeKamarkt met rechts de panden van de Zuiddijk.
Hier kijken recht in het Boomgaardslop zoals het ooit was. De eigenaar van deze huizen was Fok Breedt , timmerman/aannemer en huisjesmelker van de Zuiddijk. Op de huizen rechts kwamen later dakkapellen. Het gebied van het Boomgaardslop staat tegenwoordig vol panden van drukkerij Huig tot aan de DeKamarkt.
De huizen links, 1 t/m 9, waren wat groter dan de andere. In het eerste huis woonde Broer de Vries, bijgenaamd Roodkooltje een voormalig bootwerker met een zekere reputatie. In het tweede huis woonde Vink het derde van Vliet. Aan de even kant was in het eerste huis het piepkleine kruidenierswinkeltje van buurvrouw Sanders, daarna begon de nummering met 2, 4 etc.
Daar woonden respectievelijk: Moerland, Jongejans, Plomp, Otte de voddenboer, Glandorf de duivenmelker en aan het eind de roemruchte familie Kelder. Alle huizen in dat rijtje hadden als toilet, een tonnetje dat bij de grote gezinnen als Kelder en Glandorf regelmatig overliep met alle gevolgen van dien!
Foto links Het Boomgaardspad 2-4 te Zaandam. Hier de kluft met de steeg naar de Zuiddijk met op de Zuiddijk links café De Schot (vroeger drogisterij Het Zuiden) en rechts slagerij Schoen. De nummers 2 t/m 4 waren eigendom van de Fam. Groot. Het eerste is van steen het tweede van hout. Achter beide woningen lag destijds nog een vrij grote Boomgaard.
Foto rechts nu de steeg naar het pad gezien vanaf de Zuiddijk. De foto is uit 1972 met nu links slagerij Schoen en recht drogisterij Het Zuiden, nu café De Schot.
Dit is het Boomgaardspad nu, gezien richting de Zuiddijk met links de achterkant van het pand van café De Schot en rechts dat van slagerij Schoen.
Dit mooie plaatje uit 1920 laat de Zuiddijksloot zien. Dit watertje liep achter de Zuiddijk en was een vaarroute naar Oostzaan. Er liep een bruggetje over heen, waar we het hekje nog van zien op de foto hieronder.
Het is in latere jaren gedempt. Dan wordt het al snel een rommeltje omdat er van alles op wordt achtergelaten. Nog veel later werd het de Touwslagerstraat.
Hieronder een foto van Gooleview van de Touwslagerstraat met rechts nog een stukje van de trap naar de Zuiddijk.
Wateroverlast
Omdat het hele gebiedje nogal laag lag had het veel last van het water bij flinke regenbuien en bij de beroemde overstroming van 1916.
Zaandam. Boomgaardspad. Enkele personen poseren voor de fotograaf in een roeiboot tijdens de watersnood van januari 1916.
In 1956 was het weer eens raak met de wateroverlast. De “geredde” op de foto is waarschijnlijk buurman Ris.
Boomgaardslop te Zaandam Dit gedeelte had na een fikse regenbui vaak wateroverlast De huizen links, Boomgaardslop 11 en 12 zijn gesloopt en daar staat nu de drukkerij van C. Huig Op de achtergrond gebouw van de Gemeentelijke Spaarbank.
Foto’s: Gemeentearchief Zaanstad, eigen foto’s.