Geschiedenis Haaldersbroek ontrafeld
Ruud Meijns
Dick Kerssens is autodidact in het onderzoek van stambomen, maar wie kennis neemt van zijn onderzoek naar de familie Kerssens, merkt al snel dat hij tegenover iemand zit die weet waar hij het over heeft. Het onderzoek naar zijn eigen familie, inclusief aanverwante takken, is neergelegd in een boekwerk van ruim 3 kilo.
Geboren 2 januari 1937 in Wormerveer aan de Dubbele Buurt en op jonge leeftijd verhuisd naar de Celebesstraat 24, ook in Wormerveer. Vader was groenteboer. In 1958 verhuisde de familie naar Wormer, maar dat was niet lang want in hetzelfde jaar werd hij opgeroepen voor de dienstplicht bij de marine. Nog tijdens z’n dienstplicht is hij in 1960, voor de wet en voor de kerk getrouwd.
Celebesstraat
Een gehuwde staat was in de tijd van de woningnood een voorwaarde om woonruimte te krijgen. Bovendien leverde dat meer aan gage op bij de marine. Het jonge echtpaar kon intrekken bij een oom en tante aan de Kievitweg in het Kalf; inwonen was een veelvoorkomend verschijnsel in die dagen van woningschaarste. In 1964, inmiddels waren er twee kinderen en een derde op komst, kwam de mogelijkheid om een eigen woning te krijgen in dezelfde straat. Dat had nog wel wat voeten in de aarde omdat Kerssens van oorsprong uit Wormerveer kwam en geen rechten had op een woning in Zaandam, zo ging dat vóór de Zaangemeenten opgingen in Zaanstad. Door een ruil met iemand in Wormerveer die van oorsprong Zaandammer was kon het toch doorgaan.
Van oorsprong is Kerssens typograaf. Hij volgde de Grafische school in Amsterdam, 1 dag per week en leerde het vak bij drukkerij Blank in Wormerveer. Het boekdrukken ging op een Heidelberger Degelautomaat. In de jaren zestig vertrok hij naar Amsterdam, naar drukkerij Ravensberg en later naar drukkerij Spin, ook in Amsterdam. Bij deze drukkerij, aan de Nieuwe Zijdsvoorburgwal naast de Telegraaf, werd het dagblad Trouw gezet.
In die dagen was de Nieuwe Zijdsvoorburgwal een echte krantenstraat waar alle kranten gevestigd waren. In 1965 trad hij in dienst bij drukkerij de Groeneboer, toen nog in de Oostzijde. Zij drukten voor het Honigconcern in Koog aan de Zaan.
Vanwege zijn belangstelling voor de Zaanse geschiedenis was het zijn wens om ergens in een archief werkzaam te zijn. Daarvoor was een middelbare opleiding nodig en dus was het noodzakelijk om de 4-jarige avond-MAVO te doen in Amsterdam op het Knorringa. In 1976 kon Kerssens in dienst treden bij de gemeente Zaanstad op het Bannehof te Zaandijk. Hij begon bij Interne Zaken, bij het semi-statisch archief. Een tussenarchief, voordat het echt opgeborgen wordt en daarmee statisch wordt, allemaal vaktermen. De taak was om de archieven van de voormalige gemeenten, Zaandam, Westzaan, Koog aan de Zaan, Zaandijk, Wormerveer en Krommenie te ordenen. Uiteindelijk kwam hij terecht op het Gemeentearchief in Koog aan de Zaan van waar hij in 1995 met de VUT is gegaan.
Maar de maandag, nadat hij met de VUT was gegaan, zat hij alweer in het archief maar nu om eigen onderzoek te doen voor boeken die hij wilde schrijven. Onderwerpen waar nog niet zoveel over was geschreven zoals een weerkroniek in twee delen met de titel “De Zaanse kroniek der jaargetijden”. Ook van zijn hand is een namenlexicon waarin bij- of scheldnamen van mensen, maar ook van een straat, een pad, een club. Dat is het Zaans Namen Lexicon geworden.
Zijn aandacht gaat momenteel uit naar onderzoek over Haaldersbroek. Hij zoekt naar de geschiedenis van dit buurtschap, maar ook wie er allemaal gewoond hebben. Net als het Kalf was Haaldersbroek katholiek. Dick Kerssens is zelf ook katholiek en woont er vlakbij, vandaar mogelijk zijn speciale interesse. Zijn zoektocht loopt vanaf rond 1600 en moet eindigen met de publicatie van een boek.
Dat kan nog wel even duren want het is een hele uitzoekerij. Kerssens zoekt in hele oude kohieren, transportregisters van bijv. de verkoop van panden, archieven van notarissen, doop- en trouwarchieven, archieven van Weeskamers. Sommige stukken liggen hier in archief in Zaanstad, maar voor andere moet hij in Haarlem zijn, bij het Noord-Hollands Archief.
Tot aan De Opstand, tegen de Spaanse overheersing in de 16e eeuw, was iedereen katholiek in ons land, maar met de Reformatie veranderde dat. De parochie van het Kalf lag nogal geïsoleerd en is, hoewel officieel verboden, katholiek gebleven; het werd oogluikend toegestaan. Priesters kwamen incognito langs om de parochie te onderhouden. Toen de Oostzijderkerk protestant was geworden gebruikten de katholieken op het Kalf een schuilkerk. Katholieken uit Zaandam, Koog, Zaandijk en zelfs een deel van de Wijde Wormer kwamen daar ook kerken. In 1784 kregen de Zaandamse katholieken een eigen parochie, de Bonefatiusparochie, die op de plek van de vroegere Volksbond stond. Daarom had het Kalf ook zo’n grote kerk. Nu is er op Haaldersbroek nog de pastorie en daarachter stond de schuilkerk.
Kerssens heeft een bijzondere interesse in genealogie. Hij heeft van heel veel families de stamboom uitgezocht zoals van de familie Hooyschuur, familie Spreeuw, familie Ulle.
Zijn eigen familie en aanverwante takken en zelfs de Duitse tak, staan beschreven in een groot boek dat in eigen beheer is uitgegeven.
Kerssens in het archief met een kolosaal register
Zijn eerste genealogisch boek ging over de familie van expeditiebedrijf Smit en kwam in 1972 uit onder de titel ‘Beurt om beurt’.
Kerssens heeft veel publikaties op z’n naam staan. Artikelen in dagbladen, gemeentebladen, hij schreef boeken voor de jeugd. Herdenkingsboeken zoals bij het 100-jarig bestaan van de parochiekerk in het Kalf onder de titel “Van vleethuis tot parochiekerk” of over het energiebedrijf “GEB, GZW, EZW van toen naar nu”.
Kerssens heeft ook een opmerkelijk oeuvre aan tekeningen. Vanaf heel jong heeft hij getekend. Dat heeft een lange periode stil gelegen maar de laatste tien jaar is hij weer aan de slag gegaan. Dat is nog steeds een liefhebberij. In het Molenmuseum was kortgeleden nog een expositie van zijn werk te zien. Hier een zelfportret.
In 1990 kreeg hij de Prijs van Bijzondere Waardering, behorende bij de Cultuurprijs Zaanstad.
Foto’s: Gemeentearchief Zaanstad, eigen foto.