Gerrit Dekker - vergeten illustrator
Ruud Meijns
Gerrit Dekker is een vergeten tekenaar die jarenlang voor Zaanse en landelijke bladen tekende.
Dagbladen hebben altijd een zwak gehad voor tekenaars die extra kleur gaven aan het nieuws. Soms met een commentaar, andere keer weer als een illustratie. In de Volkskrant tekent Jos Collignon zijn visie, Peter van Straaten deed het lang voor Vrij Nederland en in het Dagblad voor de Zaanstreek doet Marc het.
Gerrit Dekker werd in 1911 geboren in Oudendijk, een dorpje in het Koggenland, halverwege Purmerend en Hoorn. Hij stamt uit een oude Westfriese familie en was de zoon van Rens Dekker en Trijntje Slot. Op z’n zestiende kwam hij naar de Zaanstreek en begint zijn tekentalent in dienst te stellen van diverse kranten. Dit is allemaal van vóór de Tweede Wereldoorlog en kranten als het Dagblad voor Noord-Holland en De 7000 zijn inmiddels verdwenen.
In de oorlog tekende hij voor het Dagblad voor Noord-Holland, maar ook voor de Nieuwe Apeldoornsche Courant. Hier zijn wat voorbeelden uit die periode.
Voor de jaarwisseling 1943–1944 tekende hij deze prent voor de Apeldoornsche Courant. Het geeft de stemming in het land goed aan en zal zeker door de lezers begrepen zijn.
In tegenstelling tot de tekenaars die alleen commentaar op het nieuws leveren, ging Gerrit Dekker ook naar sportwedstrijden, toneelvoorstellingen voor de krant en maakte dan tekeningen van de deelnemers. Hieronder ook nog tekeningen van een voetbalwedstrijd en van enkele personen die meegingen op een boottocht voor bejaarden waar Dekker ook weer bij was.
Of hij voldoende tijd heeft gehad om de afgebeelde personen goed te bekijken weet ik niet, maar hij geeft ze wel een eigen karakter mee. Hij tekende ook karakteristieke landschapjes die hij tegenkwam op zijn reisjes door Noord-Holland.
Naarmate zijn bekendheid groeide werd hij ook gevraagd door landelijke kranten om voor hen te tekenen zoals de Telegraaf waar hij in een periode dagelijks een tekening mag leveren. Bij de publicatie van zijn boek “Tekeningen – Een journalistieke zwerftocht door Nederland”, uitgave van Teleboek B.V. Amsterdam, schrijft de oud-hoofdredacteur J.J.F. Stokvis het volgende:
“Als men meer dan twintig jaar met iemand heeft samen gewerkt, ontstaat er veel meer dan een zakelijke band – dan leert men elkaar kennen en waarderen ook om zijn menselijke eigenschappen.
Het is hem niet cadeau gegeven. Zijn tekenstift was – naast zijn vrouw – zijn tweede liefde. Daarnaast bezat hij een zo’n gezond Nederlands gevoel voor eenvoudige humor, dat wij in de vervlogen jaren gezamenlijk besloten hem iedere dag op de front-pagina van de Telegraaf/De Courant Nieuws van de Dag ruimte te geven voor een één-koloms grapje. Dat heeft hij jaren volgehouden – een haast onmenselijke opgave”.
Het boek, een zwerftocht door Nederland, bevat tekeningen van dorpjes, van monumenten met een klein verhaaltje. Een voorbeeld is zijn visie op Westzaan.
Op de foto hiernaast kun u zien hoe raak Dekker zijn onderwerp heeft getroffen. Gerrit Dekker tekent met een grote nauwkeurigheid en liefde zijn onderwerp. Of het nu het verdwenen dorp Ruigoord was of de boerderij van Bartje in Drenthe of de molens in De Schermer. Ze worden met liefde vereeuwigd.
Dekker is maar weinig in de publiciteit geweest en er is dus ook maar weinig over hem bekend. Toen er op de Internationale cartoondag in 1957 een aantal tekenaars op Schiphol werd uitgenodigd werd er ook een foto van het gezelschap genomen. Maar Dekker heeft zijn eigen gezicht vervangen door een tekeningetje zodat we de ware Dekker niet te zien kregen. Misschien hield hij wel van de anonimiteit.
Toch zijn er beelden van hem bewaard gebleven. In 1967 werd zijn naam nog even naar voren gehaald in het programma ‘Hoepla’ van de VPRO. Hij werd daarin geïnterviewd door Tino Flothuis over zijn werk. Hij vertelde dat hij van jongs af aan tekenaar wilde worden. Zijn vader had hem ooit toegefluisterd ‘Ga bij de Telegraaf werken, da’s een grote krant’. Dat hem dat gelukt is stemde hem dankbaar. Hij genoot van zijn werk op de redactie, vertelde hij aan Flothuis. Elke keer als de persen draaiden en zijn tekening weer gedrukt was en door het hele land ging gaf hem dat veel voldoening. Zijn vrouw, die naast hem zat, vulde aan, dat zijn tekeningen de hele wereld over gingen. Bij de watersnoodramp in Zeeland werd hij door z’n redacteur erop af gestuurd en maakte hij z’n tekeningen. Voor de Telegraaf heeft hij meer dan 5000 tekeningen gemaakt.
Beelden uit de TV-uitzending Hoepla van de VPRO van 28 juli 1967
Zijn werkzame periode is 54 jaar van 1929–1983. Hij is op z’n 72e gestopt met betaald werk. Wat we nog wel weten is dat hij een tijd op Curacao heeft gewoond. Hij is op 31 juli 1991 in Santpoort overleden.
Hieronder nog een aantal van zijn werkjes.
Illustratie van Gerrit Dekker voor De Telegraaf van 7 januari 1953 n.a.v. de ontdekking van een illegale stokerij in ’t Gooi.
Boeken
- Nederland vrij: ter herinnering aan Nederland’s bevrijding 5 mei 1945. Wit, Jan (dichter); G. Dekker (tek.). 1945.
- De mannen van overste Wastenecker: de geschiedenis van de B.S. in Noord-Hollands Noorderkwartier gewest 11, C. de Boer jr., 1947, illustraties van G. Dekker.
- Tekeningen, een journalistieke zwerftocht door Nederland door G. Dekker. Teleboek N.V. 1975.
- Tekeningen. Een halve eeuw Zaanstreek 1933 – 1983. Terugblik op wat aan romantiek en schoonheid verloren ging. Uitgegeven bij Huisman (1983), Zaandam.
